Hazır beton, çabuk kullanılması gereken bir ürün olduğu için üretiminden itibaren yaklaşık 2 saat içerisinde, müşteri tarafından teslim alınması ve kalıba yerleştirme işlemine başlanması gerekir. Bu süre, bulunulan ortamın koşullarına, çimento ve betonun cinsine ve kimyasal katkıların türlerine bağlı olarak değişebilir. Hazır beton, bu özelliği nedeniyle “transmikser” adı verilen özel araçlarla taşınır ve teslimata kadar homojenliğini koruması için transmikserde karıştırılır. Bu karıştırma, beton sınıfına bağlı olarak farklı devirlerde yapılır.
Taşıma işlemi, tesisin işletme bölümünün sevkiyat programına göre gerçekleştirilir. Transmikser operatörü ve gerektiğinde beton pompası operatörü, taşıma ve teslim işleminin diğer sorumlularıdır. Transmikser operatörü, betonu müşterinin şantiyesine taşır, pompa operatörü de betonu istenilen noktaya, kalıba aktarır. Pompa mobil veya sabit olabilir.
Betondan istenilen verimin elde edilmesi için standartlara uygun kaliteli üretim kadar, doğru yerleştirme ve uygulama da önemlidir. Fazla akıcı olmayan, plastik kıvamdaki taze betonun, özellikle çok katlı yapılarda, döküleceği kalıplara ulaştırılması bazen sorun olabilmektedir. Ancak, betonu transmikserden alarak istenen yükseklik ve açıklıklara aktarabilen beton pompaları ile bu sorun aşılmaktadır.
Önceleri çok fazla miktarda beton gerektiren baraj yapımı veya güç santrallerinin inşaatlarında kullanılan beton pompaları, günümüzde hemen her çap ve türdeki inşaatta rahatlıkla kullanılmaktadır.
Özellikle kule vinci olmayan yüksek yapılarda, betonu elle veya diğer gereçlerle taşımanın çok güç olduğu durumlarda; yüksek miktarlardaki betonun hızla işlenmesi gereken durumlarda ve betonu getiren transmikserin döküm noktasına yeterince yanaşması mümkün olmayan durumlarda, sabit veya taşınabilir beton pompalarının kullanılması zorunludur.
Pompa kullanılmadan beton dökümü yapıldığında, saatte ortalama 10-12 metreküp beton dökülebilirken, modern beton pompalama teknolojisi kullanılarak yerleştirme hızı saatte 70 metreküp’e kadar ulaşabilmektedir. Pompa kullanımı inşaatın yapım hızını da artırdığından ek kazanç getirmektedir.
Yüksek hızda yapılacak beton dökümleri için inşaatçı firma tarafından iyi bir planlama yapılmalı ve sıkıştırma işlemi için yeteri kadar personel ve ekipman bulundurularak, bitirme çalışmaları tamamlanmalıdır. Normal yapısal beton karışım dizaynı, pompalama için düzeltmeye ihtiyaç gösterebilir. Bu yüzden şantiye sorumlusu betonu “pompalı” isteyip istemediğini hazır beton üreticisi firmaya bildirmelidir.
Betonun Taşınması Sırasında Kıvam Kaybının Muhtemel Nedenleri
Betonun yalancı priz yapmasının önüne, karıştırma işlemine devam edilerek geçilebilir. Uzun taşıma mesafeleri boyunca beton priz almaya başlayabilir. Karışım suyu da buharlaşabilir. Özellikle bina sektöründe beton işçiliğinde bilinç ve eğitim düzeyi düşük olduğundan taşıma, yerleştirme ve mastarlama işlemlerinin kolaylığı açısından 18 – 22 cm çökmeli, çok akıcı kıvamlı beton kullanma, bu amaçla da şantiyede hazır betona su verme eğilimi çok yüksektir.
Bu eğilimin mukavemet düşürücü zararlı sonucunu yok etmek için Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu bir karar alarak üyelerine şantiye teslimi beton kıvamını K4 düzeyinde (çökme >16 cm) tutmalarını tavsiye etmiş, bunu yaparken su/çimento oranına (dolayısıyla mukavemete) dikkatlerini çekmeyi de ihmal etmemiştir. Bu konuda bilgilenen ve bilinçlenen müşteriler K4 kıvamlı beton sipariş vermektedir.