Vibratörler ve Vibrasyon

 

Vibratör Kullanmanın Faydaları

Beton yerleştikten sonra, içinde boşluk ve hava kalmayacak şekilde sıkıştırılmalıdır. Betonun sıkıştırılması vibratörle yapılmalıdır. İçine beton yerleştirilecek kalıbın  ve yerleştirme işçiliğinin sertleşmiş beton kalitesi üzerinde hem mukavemet hem  de görünüş açısından önemli etkisi vardır.

Vibratör sayesinde; daha kuru karışımlar işlenebilir. Yapı çeliği ile kuvvetli aderans sağlanabilir. Soğuk derzlerde yüksek aderans sağlar. Yüksek beton yoğunluğu ve homojenite sağlar. Yüksek basınç dayanımı sağlar. Daha uzun servis ömrü (durabilite) sağlar. Vibratörle beton sıkıştırma işlemi sırasında aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gerekir. Vibratör betona hızla daldırılmalı, betonun sıkışması gözle takip edilerek ayrışmaya neden olmadan geri çekilmelidir. Perde ve kolonlarda beton 50 cm lik katmanlar halinde sıkıştırılmalıdır. Büyük temel ve döşemelerde vibratör eğik tutularak tabandan yansıyan titreşimden de yararlanılmalıdır. Ayrışmaya sebep olacağı için betonu vibratörle yayarak taşıma yoluna gidilmemelidir. Donatı etrafında sulu ve zayıf bir şerbet oluşumuna neden olmamak için vibratör, donatı ile uzun süreli temas etmemelidir.

Vibrasyonda dikkat edilmesi gereken hususlar

Vibratörün ucunu beton içerisine hızlıca daldırmak ve betondan yavaşça çıkarmak gerekir. Kalıplara kesinlikle vibratör ucu temas etmemelidir. Vibratör betona düşey olarak daldırılmalı ve daldırma aralığı vibratörlerin etki yarıçaplarına bağlı olarak 45-50 cm yi geçmemelidir. Titreştirilen bölgeler birbirleriyle örtüşecek şekilde vibrasyon yapmalıdır. Vibrasyon esnasında vibratörün her defasında bir önceki tabakaya 10 cm kadar girmesi, tabakaların kaynaşmasını sağlar. Vibratör, betonu yatay yönde taşımak için kullanılmamalıdır. Vibratör ucu taze beton içerisinde çok kısa ve çok uzun süre ile tutulmamalıdır. Az, aşırı ya da yanlış vibrasyon uygulaması sonucu betonun içindeki ince ve kaba malzemeler birbirinden ayrışır. Betonun homojenliğinin bozulduğu bu duruma ayrışma (segregasyon) denir. Bu durumun oluşmasından kaçınılmalıdır.

Vibratörün daldırıldığı kesimde, beton karışımına ve kullanılan vibratör cinsine bağlı olarak beton yüzeyinde ince bir şerbet tabakası belirip, beton içinde sıkışan havanın yüzeye çıkmasını sağlayana kadar en az 15 saniye kadar sabit tutulmalı, daha iyisi küçük düşey hareketler yaptırılmalıdır. Brüt beton uygulamasında vibrasyon süresi gerekirse 30 saniyeye kadar uzatılmalıdır.

Vibratör betonun içinden yavaşça çekilmelidir. Böylece sıkılama esnasında vibratörün, beton içinde oluşturduğu boşluğun kapanması sağlanacaktır. Kuru karışımlarda şayet bu başarılamıyorsa vibratörün yeniden bir kaç santim kadar betona daldırılması problemi çözecektir. Eğer yeniden daldırma etkili olamıyorsa karışımı veya vibratörü değiştirmek gerekecektir.

Vibratörün kalıp yüzeyine temas etmesi önlenmelidir. Bu, kalıp yüzeyinin hasar görmesini önleyeceği gibi vibratörün de hasar görmesine engel olacaktır. Emniyetli tarafta kalmak için vibratörü kalıptan 75-100 mm uzakta tutmak gerekir. Vibrasyon esnasında vibratörün betonarme donatılarına temasını da önlemek gerekir. Bu donatıların kalıp içerisindeki konumunun bozulmasını önleyecektir.

Sıkılama esnasında vibratör, beton yığınının tam tepesinden daldırılmamalıdır. Bir yığını düzlemek için vibratörü yığına kenardan daldırıp yerleşmeye başlayan tabaka üzerinde ilerletmek gerekir. Yığın düzlendikten sonra sıkıştırma başlatılmalıdır.

Beton yerleştirilirken yardımcı oluklar kullanılması halinde, betonun bu oluklardan akışını vibratör kullanarak sağlamaktan kaçınılmaktadır.

Vibrasyon esnasında vibratör iğnesinin tamamen betona gömülmesini sağlamak gerekir. Beton içinde olmadığı zaman vibratör çalıştırılmamalıdır.

Yüzey görünümünün çok önemli olduğu yerlerde ilave vibrasyon uygulayarak yüzeydeki boşluk sayısını azaltma yoluna gidilmelidir.

Vibratörün motoru sarsıntılı çalışıyorsa bakımını yapmak gerekir. Vibratör, esnek milinden çekilerek taşınmamalıdır. Her iş bitiminde vibratör muhakkak temizlenmelidir.

Taze beton, içinde hava boşlukları kalmayacak biçimde mümkün olan en yüksek yoğunluğa kadar sıkıştırılmalıdır.

Vibratör Tipleri

İçten Titreticiler

Bir diğer adı da Dalıcı Vibratör olan ve en çok kullanılan vibratör tipidir. Vibratör, titreyen bir metal iğne ve ona, güç kaynağından hareket gücü ileten, hortum içindeki esnek bir bağlantı şaftından oluşur. Titreşimli iğne beton içindeki en büyük agrega boyutu, betonun kıvamı, kalıp ve donatı durumuna göre değişik çaplarda olabilir.

Dıştan Titreticiler

Kalıp Vibratörleri diye de adlandırılan ve kalıba dıştan monte edilerek kullanılan vibratörlerdir. Bu vibratörler genellikle donatı yoğunluğunun fazlalığı nedeniyle içten titretici uygulanamayan sıkışık yerlerde, tünellerin kemer kaplamaları ile prefabrik eleman üretiminde kullanılırlar. Kolaylıkla sokulup takılabilme özellikleri nedeniyle dökümün ilerlemesine göre kalıp üzerinde yerleri değiştirilebilir. Elektrikle veya basınçlı hava ile çalışırlar.

Yüzey Titreticiler

Satıh Vibratörleri de denilen bu vibratörler, titreşen bir mala ve mastar şeklindedirler. Daha çok döşeme ve yol kaplama betonlarında kullanılırlar. Yaklaşık olarak 20 cm derinliğe kadar etkili olurlar. Şayet daha derin kısımların vibrasyonu gerekiyorsa dalıcı vibratörlerle birlikte kullanılmalıdırlar.